Ναός Ευαγγελισμός της Θεοτόκου

Ο ναός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, (γνωστός και ως ναός της Παναγίας της Ροδέας), βρίσκεται στο κέντρο του χωριού Ροδιά, δίπλα στο Μέγαρο των Μοδινών.

Πρόκειται για ένα από τα, πλέον, σημαντικά Βυζαντινά μνημεία του δήμου Μαλεβιζίου. Ο ναός, γνωστός και με την ονομασία Chiesa Rodea, (από όπου πήρε και το όνομα το χωριό), χρονολογείται κατά την Μεταβυζαντινή περίοδο. Με το πέρασμα των χρόνων, το αρχικό του κέλυφος δέχτηκε πολλές και συνεχόμενες αλλαγές. Αν και οι αλλαγές ήταν ριζικές, ακόμη και σήμερα διατηρεί στοιχεία από την αρχική του κατασκευή, όπως είναι τμήματα της τοιχοποιίας του.

Επίσημα έγγραφα του 1745 αναφέρουν σημαντικές πληροφορίες σχετικά με την ιστορία της κατασκευής του ναού. Κατά την Τουρκοκρατία, σημαντικές πληροφορίες για την οικοδομική ιστορία του ναού παρέχει το γνωστό έγγραφο του Ιεροδικείου Ηρακλείου, (1745), που αναφέρεται στην «άδεια επιδιόρθωσης» των ερειπωμένων εκκλησιών της επαρχίας Μαλεβιζίου, μεταξύ των οποίων και ο ναός της Θεοτόκου.

Ο ναός έχει ερειπωμένο παρεκκλήσιο προσαρτημένο στο βορειοανατολικό του τμήμα. Το αρχικό κτίριο, που χρονολογείται κατά την Μεσοβυζαντινή περίοδο, ανήκε, πιθανόν, στον αρχιτεκτονικό τύπο του σταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού με τρούλο. Τμήματα της τοιχοποιίας από τον αρχικό ναό διατηρείται στην βόρεια, ανατολική και νότια πλευρά.

Κατά την περίοδο της Βενετοκρατίας, ο αρχικός ναός μετατράπηκε σε μονόχωρο μεγάλων διαστάσεων, ενσωματώνοντας τμήματα των παλαιοτέρων αρχιτεκτονικών φάσεων. Εργασίες ανακαίνισης πραγματοποιήθηκαν κατά τον 13^ο αιώνα, ενώ στα μέσα της ίδιας εκατονταετίας, ο ναός τοιχογραφήθηκε.

Κατά τον 16^ο αιώνα, ο ναός της Παναγίας της Ροδέας ανακαινίσθηκε και πάλι. Το δυτικό τυφλό αψίδωμα στην εσωτερική όψη του νότιου τοίχου μετατράπηκε σε ημικυκλικό για την διάνοιξη του υπερκείμενου παραθύρου. Κατασκευάστηκε, επίσης, η καμάρα, τα ορθογώνια παράθυρα και το θύρωμα στον νότιο τοίχο. Στον βόρειο εξωτερικό τοίχο, διακρίνεται εντοιχισμένη μαρμάρινη πλάκα με εγχάρακτη επιγραφή και την χρονολογία 1593. Τέλος, κατά τον 16^ο αιώνα, στην είσοδο της νότιας πλευράς του ναού, εντοιχίστηκε και οικόσημο της οικογένειας Καλλέργη, δηλωτικό της ταυτότητας των φεουδαρχών του τόπου.