Σπήλαιο Χαϊνόσπηλιος στο Καμαράκι
Στον οικισμό Καμαράκι, κοντά στο ορεινό Αστυράκι το οποίο απέχει 27 χιλιόμετρα από το Ηράκλειο, βρίσκεται το σπήλαιο Χαϊνόσπηλιος, (ή Μαρμαρόσπηλιος). Συχνά, οι κάτοικοι του χωριού αναφέρονται σε αυτό και ως ο «Λαβύρινθος».
Το όνομα του σπηλαίου προέρχεται από τους χαΐνηδες, τους Κρητικούς δηλαδή επαναστάτες που το χρησιμοποιούσαν ως ορμητήριό τους. Στα Τουρκικά, «χάιν» σημαίνει «ανυπότακτος». Εδώ, είχε το καταφύγιό του και ο διάσημος χαΐνης Καπετάν Παλμέτης, (1790-1834), που υπήρξε ατρόμητος εξολοθρευτής Τούρκων αγάδων. Ως καταφύγιο το χρησιμοποιούσαν και οι κάτοικοι της περιοχής επί Τουρκοκρατίας.
Το σπήλαιο Χαϊνόσπηλιος είναι μακρόστενο με μορφή γαλαρίας που αποτελεί τμήμα της κοίτης παλαιού υπόγειου ποταμού. Χάρη στην γεωλογική και σπηλαιολογική του αξία κατατάσσεται ανάμεσα στα σημαντικότερα σπήλαια της Ελλάδος. Έχει μήκος 200 μέτρων, ενώ υπάρχει και μία παράλληλη γαλαρία μήκους 120 μέτρων με πλούσιο διάκοσμο. Το σπήλαιο κοσμείται από μικρούς και μεγάλους σταλαγμίτες, καθώς και από ογκώδεις σταλαγμιτικές στήλες που ξεπερνούν τα 6 μέτρα σε ύψος. Τα στενά περάσματα, αμέσως μετά την είσοδο, οδηγούν σε δύο διαδοχικές μεγάλες αίθουσες και σε άλλες μικρότερες παραπλεύρως αυτών. Στο τέλος της δεύτερης αίθουσας δημιουργείται απότομο κατηφορικό πέρασμα μήκους 30 μέτρων, που κλείνει ερμητικά.
Ο Χαϊνόσπηλιος εξερευνήθηκε και χαρτογραφήθηκε πρώτη φορά ολοκληρωμένα από τον Ελευθέριο Πλατάκη, το 1970-1971, και οι πληροφορίες συμπεριελήφθησαν στο έργο του, «Σπήλαια κ’ άλλαι καρστικαί μορφαί της Κρήτης». Ανατολικά της εισόδου του σπηλαίου, ο επισκέπτης συναντά ένα δεύτερο μικρότερο σπήλαιο με την ονομασία Χαμωτό Σπηλιάρι.